آجر

آجرها گروهی از مصالح هستند که به صورت صنعتی تولید و جایگزین سنگ شده اند و درحقیقت سنگی ساخته دست بشر هستند، سنگی دگرگون که از تغییر وضعیت خشت پدید میآید. این گروه از مصالح که اولین تولید صنعتی و انبوه مصالح ساختمانی به دست بشر به شمار می‌آیند براساس نوع مواداولیه، روند تولید و محل مصرف به انواع متنوعی تقسیم می شوند. آجرهای رسی که اولین و فراوان ترین آنها هستند قدمت چندهزار ساله دارند. با پیشرفت تکنولوژی و علم شیمی انواع بی شماری از آجرها با کیفیت های مختلف، ابعاد و شکل ظاهری متنوع راهی بازار مصرف شده اند.

طبقه بندی آجرها

آجر رسی
آجر رسی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی که به وسیله بشر تولید شده است، می باشد. سنگ باوجود فراوانی و استقامت به راحتی در دسترس قرار نمی‌گیرد، این مصالح طبیعی فرم دلخواه را به آسانی به خود نمی‌گیرد و با صرف هزینه بسیار قطعات آن یکسان می گردند و در این حالت نیز دورریز زیادی از خود به جا می گذارد. در حالی که گل حاصل از خاک رس که منشا تهیه آجر است به راحتی شکل دلخواه را به خود می گیرد و محصولی همگن به دست می‌دهد.
از این رو می توان با قالب زدن گل و حرارت دادن آن مصالحی سخت، دارای مشخصات فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی یکسان، متناسب با کاربرد، منطبق با فیزیک بدن انسان، با فرآیند تولید ساده، سریع و حمل ونقل آسان تولید کرد.
انواع آجر غیر رسی و اشکال آن
آجر جوش آجر خاص در صنعت سفال پزی است که در کشورهای صنعتی دارای اهمیت ویزه ای است از این آجر برای نماسازی ساختمان ها فرش کف پیاده روها پوشش بدنه و کف آبروها و مجراهای فاضلاب و تونل ها و ساختن دودکش ها فرش کف کارخانه ها انبارهای کشاورزی و سالن های دامداری پرورش طیور استخر های صنعتی و جز اینها استفاده می شود.
انواع خاص آجر تولیدی در کشور های اروپایی
آجر هایی در کشورهای صنعتی اروپاتولید می شوند که هنوز تولید آن در ایران مرسوم نشده است از آن جمله بلوک های تو خالی آتش بند برای نصب دور ستون ها به منظور جلوگیری از نفوذ آتش قطعات ویزه به شکل منحنی های کوز و کاس قطعات درپوش روی دیوار قطعاتی که از اجزا هستند مانند کلوک سرقد گوشه و جزاینها که هنوز در ایران تولید نمی شوند.
آجرهای نسوز
از آجرهای نسوز بدلیل مقاومت حرارتی بالا ، در پوشش درونی کوره‌های صنعتی استفاده می‌شود. آجرهای نسوز انواع مختلفی دارد. باتوجه به نوع ماده استفاده شده در ترکیبات آنها ، گستره‌های مختلفی را تحمل می‌کنند. تا دهه ۱۹۶۰ از کربن و خاک نسوز برای پوشش کوره‌ها استفاده می‌شد، اما امروزه با ساخت انواع آجرهای نسوز از آنها در پوشش داخلی کوره استفاده می‌شود.
درزیر برخی از انواع مختلف آجر دیر گداز توضیح داده شده است

آجرها از لحاظ روش ساخت به دو نوع تبدیل می گردند:

آجرهای فشاری :
دلیل نامگذاری این نوع آجر اینست که در ابتدای تولید این نوع آجر، خشت آن با دست زده می‌شد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشه‌های قالب به وسیله گل مخصوص پر می‌گردید. ابعاد این نوع آجر ۵×۱۰×۲۰ و یا ۵/۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر است.
این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گره‌چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب است.
۲– آجرهای ماشینی :
آجر ماشینی یا آجر سوراخ‌دار که بر روی سطح بزرگتر آن ۸ یا ۱۰ سوراخ به قطر ۱/۵ تا ۲ سانتیمتر وجود دارد و در بازار ایران به آجرهای هشت یا ده سوراخه ماشینی معروف است.
در استاندارد شماره ۷ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران این سوراخ‌ها باید تمام ضخامت آجر را طی نموده و سطح مقطع مجموع سوراخ‌ها نباید بیشتر از ۲۵ درصد سطح بزرگ‌تر آجر باشد و فاصله سوراخ‌ها از لبه آجر و همچنین فاصله سوراخ‌ها از یکدیگر در هر بعد آجر نباید کمتر از ۳۰ درصد طول همان بعد باشد.
علت وجود این سوراخ‌ها اینست که در هنگام دیوارچینی ملات به طور عمودی نیز در آجر نفوذ کرده و باعث استحکام بیشتر دیوار شود.
در ساخت دیوارهای حمال به دلیل اینکه می‌توان به وسیله سوراخ‌های موجود در سطح آجر آنرا با میلگرد، مسلح کرد از این نوع آجر استفاده می‌شود. دیوار آجری مسلح برای مقابله با نیروی زلزله ساخته می‌شود.
جنس این نوع آجرها نسبت به آجرهای فشاری بسیار ترد و شکننده بوده و خاصیت مکندگی آن نسبت به آجر فشاری کمتر است. این آجرها به علت ترد بودن قابل تیشه‌داری نیستند و همچنین به‌دلیل اینکه خاصیت مکندگی زیادی ندارند و نمی‌توانند به خوبی به ملات بچسبند در طاق ضربی استفاده نمی‌شوند.
ابعاد این نوع آجر ۵/۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر می‌باشد. اضلاع این نوع آجر گونیاتر بوده و دارای سطوح صافتری نسبت به آجرهای فشاری می‌باشند.
طبقه بندی از لحاظ رنگ
در صورت استفاده از آجر در نماچینی رنگ آجر اهمیت پیدا می‌کند. برای استفاده در نماچینی آجرهایی به رنگ‌های زرد کمرنگ که به آن آجر سفید می‌گویند و زرد پررنگ که به آن آجر بهی می‌گویند و همچنین آجرهایی به رنگ قرمز روشن یا قرمز سیر در بازار وجود دارند.

انواع آجرها از نظر شکل
آجر توپر :
که در آن حجم سوراخ ها از ۲۵ درصد حجم آجر (یا در حالت آجرهای پرسی، حجم فرورفتگی از ۲۰ درصد آجر) تجاوز نمی کند. در این نوع آجر سوراخ ها کاملاً یا تقریباً از میان آجر عبور می کنند
آجر سوراخ دار :
که در آن حجم سوراخ هائیکه از میان آجر می گذرد از ۲۵% حجم آجر بیشتر باشد.
آجر توخالی :
که در آن حجم سوراخ هائیکه از میان آجر عبور می کنند از ۲۵% حجم آن بیشتر است و هیچگونه محدودیتی در ابعاد سوراخ ها وجود ندارد.
آجر متخلخل :
که در آن حجم منافذ (سوراخ های بسته شده در یک انتها) بیش از ۲۰% حجم آجر باشد. نکته مورد توجه این است که آجرهای متخلخل معمولاً با روش های پرسی تولید می شوند و آجرهای سوراخ دار و توخالی با استفاده از روش دکسترودر (برون رونده) ساخته می شوند.

آجر با شکل مخصوص :که دارای شکل هندسی بغیر از مکعب مستطیل معمولی هستند.

1آجر | نمایاران | نخستین بانک تخصصی نمای ایران

۱آجر | نمایاران | نخستین بانک تخصصی نمای ایران

2آجر | نمایاران | نخستین بانک تخصصی نمای ایران

۲آجر | نمایاران | نخستین بانک تخصصی نمای ایران

نمای آجر

یکی دیگر از انواع نماها، نماهای آجری هستند که شامل آجرهای رسی و آجرهای شیلی می شوند. نماهای آجر علاوه بر زیبایی، تنوع و ثبات رنگ، به دلیل ضریب انتقال حرارت پایین آجر، نقش یک عایق حرارتی و برودتی را برای ساختمان ایفا می کنند و درنتیجه از هدر رفتن انرژی توسط سیستم گرمایشی و سرمایشی ساختمان جلوگیری می کنند. نماهای آجر بر حسب جنس و رنگ خود باعث دفع و انعکاس گرما در فصل تابستان و جذب انرژی خورشیدی و گرم شدن ساختمان در فصل زمستان می شوند.
نمای خشک:
درسیستم نمای خشک برای اتصال آجرها به یکدیگر از ملات استفاده نمی شود. برای اتصال آجرهای مخصوصی که در این سیستم به کار می روند از تجهیزات فلزی مانند ریل استفاده می شود.
مزایای سیستم نمای خشک با آجر عبار تند از:
۱٫ عدم نیاز به کارگر حرفه ای جهت نصب
در سیستم نمای خشک نصب آجر و ریل ها تنها به صورت مکانیکی است بنابراین اجرای این سیستم نیاز به کارگر حرفه ای ندارد.
۲٫ سرعت اجرای بالا
در نمای خشک به دلیل استفاده از چهارچوب های فلزی که خود قالب و الگوی اجرای نما محسوب می شوند و نیز به دلیل امکان آماده سازی نما در طبقه همکف و عدم استفاده از داربست، سرعت اجرای نما به طور چشمگیری افزایش می یابد.
۳٫ عدم ایجاد ضایعات ساختمانی و سرو صدا
سیستم نمای خشک بدون برداشتن سطح دیوار موجود، مستقیماً بر روی دیوار قابل اجرا بوده وبنابراین اجرای این سیستم بدون ایجاد ضایعات و زباله های ساختمانی معمول و همچنین بدون ایجاد سرو صدامی باشد.
۴٫ کاهش اتلاف انرژی
درسیستم نمای خشک ابتدا یک عایق حرارتی به طور مستقل با اتصال مکانیکی یا چسب به بدنه ساختمان محکم می شود سپس چهارچوب یا اسکلت نگه دارنده که از جنس چوب، فولاد یا آلومینیوم می باشد به ساختمان متصل شده تا نمای خشک با رعایت فاصله از عایق حرارتی بر روی چهارچوب نگه دارنده قرار گیرد. فضای خالی که بین نما و عایق قرار دارد خود بهترین عایق حرارتی می باشد لذا این سیستم نقش بسزایی در کاهش اتلاف انرژی دارد.
۵٫ آسانی اجرا برای ساختمان های مرتفع
اجرای این سیستم به دلیل عدم استفاده از ملات، درقسمت های مرتفع ساختمان بسیار سریعتر و آسان تر از سایر نماها مانند نمای آجر می باشد همچنین در این سیستم دسترسی برای مراقبت های دوره ای به خصوص در ساختمان های مرتفع وجود دارد ولی این سیستم برای خانه های مسکونی کم ارتفاع، پر هزینه است و معمولاً مورد استفاده قرار نمی گیرد.
با توجه به مطالب گفته شده، مقایسه ضرایب هدایت حرارتی برخی ازمصالحی که در ساخت نما به کار می-روند (جدول ۱)و همچنین با استناد به پرسش نامه ای که توسط برخی از نماکاران و صاحب نظران دراین مورد پر شده است و نماهای بالا را از نظر ویژگی هایی شامل سرعت اجرا، قیمت تمام شده به ازای هر متر مربع، مقاومت در برابر ضربه، مقاومت در برابر یخ زدگی،مقاومت در برابر آتش سوزی، مقاومت در برابر زلزله و ریزش، انعطاف پذیر بودن در اجرا، قابلیت اجرا در ارتفاعات بالا، عایق بودن نسبت به سرما و گرما، عایق بودن نسبت به صدا، سبک بودن و کاهش وزن ساختمان، همخوانی باهنر معماری ایرانی و مقاومت در برابر آلاینده های موجود در هوا مورد مقایسه قرار داده اندمی توان نتیجه گرفت که در مجموع آجر ساخته شده از سنگ سیل و سنگ معدن مصالحی است که برای کاربرد در نما نسبت به سایر مصالح می تواند در اولویت باشد .